Korte geschiedenis van Douanier Félix Francois August Sacré
Félix werd
geboren en gedoopt op 9 augustus 1779 te Anzin - Valenciennes in Noord Frankrijk.
In het doopboek van Anzin wordt zijn doop ingeschreven:
Op 9 aug. 1779 is gedoopt Felix François Auguste, geboren deze zelfde dag uit het wettige huwelijk van Félix François Marie Sacré, ambtenaar bij het bureau van de kolenmijnen, en van Marie Joseph Sturbois, inwoners van deze paochie. Peter is Nicolas Sturbois, de grootvader van het kind die verklaart niet te kunnen schrijven. Meter is Anne Jeanne Sturbois, tante, zij en de vader tekenen.
In het doopboek van Anzin wordt zijn doop ingeschreven:
Op 9 aug. 1779 is gedoopt Felix François Auguste, geboren deze zelfde dag uit het wettige huwelijk van Félix François Marie Sacré, ambtenaar bij het bureau van de kolenmijnen, en van Marie Joseph Sturbois, inwoners van deze paochie. Peter is Nicolas Sturbois, de grootvader van het kind die verklaart niet te kunnen schrijven. Meter is Anne Jeanne Sturbois, tante, zij en de vader tekenen.
En rond 1806 zal Félix naar Nederland zijn gestuurd, daar hij in dienst was van de Keizerlijke Garde.
In de zuidelijke Nederlanden verschenen de eerste Franse douane eenheden al in 1793, vlak na de inname van deze gebieden door Frankrijk. Overal langs de Bataafse grens werden douane posten en douane bureaus opgezet, in steden zoals Maastricht,Weert, Roermond en in de omliggende dorpen en zelfs vaak in gehuchten), maar ook bij de grotere rivieren (bijvoorbeeld de Maas) waarover veel handelsgoederen werden verplaatst.
In 1806 werd Lodewijk Bonaparte (een broer van Napoleon), koning van Holland, en werd de Bataafse republiek opgeheven. Samen met Lodewijk kwamen er echter ook douane eenheden mee, om de kusten af te sluiten voor smokkelaars en hun verboden goederen uit Engeland, ook werden er onder Lodewijk in Holland, de eerste eenheden Hollandse douaniers opgeleid, door hun Franse collega’s; ‘douaniers Hollandais’ genoemd.
In 1811 verdwijnt het koninkrijk Holland en wordt het onderdeel van Frankrijk zelf, dit na een lange periode van onderling ongenoegen der beide broers, die vooral betrekking heeft op het niet goed willen uitvoeren van de internationale blokkade door broer Lodewijk, die een verarming van de Hollandse havensteden en zijn Koninkrijk wilde voorkomen (daar de meeste handel met Engeland werd gedreven).Na het verdwijnen van Lodewijk en Koninkrijk Holland, verplaatsten de Franse Douaneposten zich van de voormalige Koninkrijk Holland grenzen en linies zich rondom de Zuiderzee, de grote rivieren Rijn en Waal en langs de gehele kust en landsgrenzen. In de Hollandse steden Amsterdam, Rotterdam en in Groningen ontstond een administratief douane bureau, aangestuurd door het 4e douane ‘division’, belast met het uitvoeren van de internationale blokkade tegen Engeland.
Uit onderzoek weten we dat Felix Francois Auguste Sacré trouwde met Elsabé Ekkelboom, een meisje uit een protestant gegoede familie uit Kampen. Félix kwam uit een katholiek gezin uit Noord Frankrijk.
Volgens geschiedenisboeken en archiefstukken waren ook in Kampen
militairen ingekwartierd.
Maar was daar
ook douane bij?
Dat is heel goed mogelijk want Kampen ligt ( in die tijd) aan de Zuiderzee en aan de monding van een rivier.
Een douanepost was niet meer dan een gehuurd pand of woning, dat als administratief bureau fungeerde, om bezoekers te ontvangen en om enige goederen in op te slaan. Het was verplicht om bij elk buro een bord te hangen met de tekst Douanes Imperiales, entree en sortie. Slaapverblijven en woonruimte warenergens anders voorzien, namelijk een woning of een kamer in een herberg, waar men voor een bepaald bedrag huur verbleef, eventueel samen met zijn gezin.
Uit onderzoek bleek dat er zeker nog 2 douaniers met hun gezin in Hindeloopen woonden. Onze Felix is enkele malen getuige bij het aangeven van de geboorte van hun kinderen. En zijn collega Joseph Playoult is doopgetuige van Felix zoon...Het gemiddelde loon voor een douane prepose, de laagste rang in de brigade, was vastgesteld op 500 franc per jaar als was de beloning in afgelegen (lees gevaarlijkere) gebieden hoger en lag dan op een 900 franc. Tevens was er een soort van bonusregeling (soms ook een percentage van in beslag genomen goederen) maar ook voor iedere deserteur, dienstweigeraar, crimineel etc, die door een douanier of brigade werd opgepakt, verdiende een douanier 25 franc, wat veel geld was in die tijd.
Het eerste
officiële stuk over Félix in Nederland is eigenlijk de geboorteakte (2-1-1813) van zijn zoon
August César Napoleon Sacré. Daarin wordt hij beschreven als: Felix Francois
Auguste Sacré oud drie en dertig jaaren van beroep Luitenant der keizerlijke
Douanen wonende te Hindelopen
…….voorstellende een kind ……..erkennende vader van het voorschreven kind
te zijn……..
Onder de akte zijn handtekening:
De akte is
handgeschreven in het Nederlands opgesteld. Over een moeder, (Elsabé Ekkelboom) wordt in de akte
niet gesproken. Dit wordt in 1837 hersteld als hun zoon gaat huwen en een
geboorteakte moet overleggen.
Een huwelijk
tussen Félix Sacré en Elsabé Ekkelboom heb ik tot heden nog niet gevonden.
Als Elsabé in
1819 hertrouwt, weer met een militair, wordt zij genoemd weduwe van Félix Sacré welke is overleden te
Philippeville op 19-08-1815. Dus zijn zij officieel getrouwd, maar waar?
Zij moet ook bewijzen dat ze weduwe is en geeft aan de ambtenaar van de burgelijke stand een uittreksel van het register van overlijden uit Philippeville af.
In de
overlijdensakte staat dat er aangifte wordt gedaan door een informé à l’hopital
du Philippeville en een portier de
l’hopital dat Felix Sacré Employé Du Douane, agé de trente six, natif de
Valancienne, Département du Nord, est Décidé à l’hoptal militaire de cette
ville le dix neuf aout.
Er wordt dus
gemeld dat hij bij de douane werkzaam was, 36 jaar oud, geboren te Valanciennes
en overleden in het militaire hospitaal van Philippeville op 19 augustus 1815.
Uit geschiedenisboeken weten we wel:* dat Douane Maarschalk Davout hier de scepter zwaaide. Dus waarschijnlijk was dat zijn commandant.· Op 17 november 1813 vluchtten de Fransen uit Hindelopen, ws.was Félix daar ook bij.· dat de Fransen zich o.a. bij Gorkum verzamelden.· Maar of hij toen van douanier gewoon in het leger kwam ???· In zijn akte staat wel dat hij bij de douane werkzaam was.
In midden 1813 brokkelde de kracht van het Franse gezag langzaam af in het toekomstige Nederlandse grondgebied. De grotere Franse legereenheden trokken zich terug naar Antwerpen, België en Frankrijk om zich daar te hergroeperen, en slechts kleine afdelingen soldaten bleven achter in de steden. Ook de Franse beambten en vele douaniers verlieten het Nederlandse grondgebied.Vele van hun hadden tijdens het jarenlange verblijf in Nederland,
een gezin met kinderen gesticht vonden een heelhuids heenkomen met hun gezin belangrijker, terwijl anderen achterbleven om te vechten voor de Franse zaak.
Eind 1813 werden steden in het noorden van Nederland nog steeds verdedigd door kleine Franse garnizoenen, waaronder zich ook eenheden van douaniers bevonden. In de meeste gevallen bleven deze garnizoenen hun tijd uitzitten, met af en toe uitgevoerde kleine uitbraken voornamelijk voor het vinden van voedsel.
Begin 1814 stort het gehele douane systeem helemaal in. De overgebleven Douane eenheden werden samengevoegd in het huidige België en aan de Franse grens om het Franse grondgebied en haar grenssteden te blijven verdedigen. In steden zoals Mayence, Landau, Strasbourg, Huningue, en meer in het westen: Thionville, Metz, Belfort en Besançon en in vele andere steden bevonden zich garnizoenen waarin ook grote aantallen douaniers aan deelnamen, douane eenheden vochten ook mee tijdens de laatste verdediging van Parijs.
Na het vertrek van Napoleon in 1814, kreeg het corps zijn oude naam terug, de 'douanes nationales'. Ondanks dat er grote aantallen keizer gezindten onder de mannen zaten, werden er geen zuiveringen doorgevoerd. Een grove fout, want het gehele corps schaart zich dan ook weer gelijk achter Napoleon als deze op 1 maart 1815 voet op wal zet in Antibes (Frankrijk). In zijn weg naar Parijs werd hij vrijwillig gevolgd door o.a. meer dan 500 douaniers om zijn veiligheid te waarborgen en eventuele vijanden tegemoet te treden.
In mei 1815 wordt weer melding gemaakt van douane eenheden in voorpost gevechten met Duitse legereenheden aan de Franse grens. Na de nederlaag te Waterloo in Juni 1815, (zie ook de you-tube filmpjes) trekt het ontredderde Franse leger zich terug op Franse bodem, Pruisische legers naderden de Franse grens en Franse grenssteden. Ook nu worden deze verdedigd door o.a. de douane eenheden, in versterkte steden zoals Givet, Belfort Longwy en Rodemack bieden deze onder aanvoering van generaal Hugo en enkele andere overgebleven generaals nog weerstand tot op het eind van November 1815, vijf maanden na Waterloo!
De plaats Givet druk ik wat dikker af omdat deze plaats redelijk in de buurt van Philippeville ligt, waar Felix is overleden.
Hier in Philippeville was een militair hospitaal waar ook gewonden, gevallen bij de slag van Waterloo, op weg naar
Frankrijk terecht kwamen en verzorgd werden. Velen van hen overleden hier en werden op een speciale begraafplaats voor militairen begraven.
Of zou onze voorvader toch bij Waterloo hebben gevochten???
